ROZÊ XIZIRi// Türkçesi ilave edildi

ROZÊ XIZIRi

Asma rozé Xızıri, asma haştia. Asma doştia. Asma qomia.
Rozé Xızıri, (eve hosavo khan) werté asma Çeli de cérino.
Péynia çeli de qedino. Gege hata ve péyniya asma Guze(teqvimé nıkayi) ki sono
*-*


RAA MA DE XIZIRÊ MA

Weşia qomé ma de, caé Xızıri zof hirao, gırano, berzo…
Mevazé ke no ténia jargiéni rao.
Heya! Na rasta… Xızır raa ma de namo de gırano.
Namo de olliyo. Jargio...

Xızır zé Heq(tanrı) niyo.
Çinebiyaene ra var nékeno. Çinebiyaene ra thowa nédano.

Çıqa ke Xızır çinebiyaene ra var nékeno, sopa tenge de wayiro. Kam koti tenge de bımano, o hama lewe de hazır u nazıro.

Yé ma, kam, koti çıqa tenge de maneno
Khalé kokımi ra dest u phoşti wazeno
Qe paiz, zımıstan, usar, qe amnoni beno
Babao ulle Xızır ma dest de maneno


Qe puk u pukeleke de kora manené
Qe derya u dengız de ağwe sero bené
Kéy ke kewti ve tenge, hona bervené
Dest qelvi ser, taé béçhıke kele kené

Raa ma de, Désım de dı asmi zof eve qiymeté. Qiymetıniyé. Jargiyé.
1. Asma Gağani
2. Asma Xızıri


Asma Gağani asma lézimiya. Lézimi pers bené. Xatıré lézımu pers beno. Soné diaré zeyiu. Soné diaré lézımu…
Loqmeyi bené vıla werté lézımu de. Keti(-kete:hediye-) diné lézımu, diné der u cirani...
Hem ki çé de qalé pére beno. Her kes péra ho perseno.
Ded u bırazayi, xal u werezayi zuvini tayna rınd nas kené.

Roze cérino. Loqme dino. Miyaz beno vıla. Olli ré//Heqi ré sıkır beno. Serva rama dey... Serva rameta dey...

Çıke her keşi tıdarık u qulığé zımıstani diyo.
Koliyé ho esté. Adıré ho esto.
Werdé mal u gay esto. Velg u alef tıdarık kerdo...
Heme çi payiz ra kerdo zerre...
Nuné ho, qatığé ho(ron u toraq uzn.), werdé ho...
Meyvayi (beri= darberi u vasberi) u
sebzeyi (perrupurri//zerzevat)

Omnani, payizi her kes gurino, qefelino. Wext cıré némaneno ke bıfıkriyo. Derdé kar u guré ho dero...
Ama payiz ke vérd ra, zımıstani heme kes zerre dero.
Zéde kes tevera niyo. Wexté ho zofo.
Nisené ro, qesey kené. Lawuku vané. Sanıku gos dané.
-*-
Gağan de serva lézımu, serva nas u dostu, serva qom u qebila wext esto...

*-*

ROZÊ XIZIRi

Asma rozé Xızıri, asma haştia. Asma doştia. Asma qomia.
Rozé Xızıri, (eve hosavo khan) werté asma Çeli de cérino.
Péynia çeli de qedino. Gege hata ve péyniya asma Guze(teqvimé nıkayi) ki sono




HETÊ QOMiE RA

Herkes oroşiyo ra. Usari ré hona wext esto. Hona ke usar nébiyo, dısmeniye kami werte de esta, wedariyo...
Eke zerré çéyi de, werté brau de, werté lézımu de...
Eke werté der u ciranu de, eke werté péru de, eke werté aşiru de, eke werté qomu de... Eke werté pil u qızu de...

Pir u rayveri, asma xızıri de ra u réçu raé. Cem u cematu deré. Mısletu deré. Heredanu ané téhet. Zuvini ra kené hast.

Kam ke juyé bini de hast névo, nébiyo, nécérino cem u cematu... Raa Heqi ra véjino. Na rasta ma wa. Rasta qomé ma wa.


Mordemo ke raa horé wayir véjiyo
Hem ve huyo, hem wayiré raa heqiyo
Yé ma vané, kam RAA HEQi ra vérdiyo
Bızone ke Xızıro Khal cıra herediyo
-*-

Na asme, asma rozé XIZIRiya-/-Asma miyaz u QIRVANU zoniya
Asma bizerekuna... Asma qawuta... Asma şirénie u hewla wa...

Şirénie u hewla tılsım u sembolé haştiyé...

Gegane qesey beno ke xızıri se kerdo
Dest noro hewla, ya gosté péyeke berdo
Va Xızıro khal, qe keşi béğeyal meverdo
Maqa kam ke béğeyalo, roé ho merdo


XIZIR, raa ma de namo de gırano-/-
DÊSIMIZ niya zono, niya vano
Asma rojiya, nefs cérino…
Tenge u wésanie zoniné…

Asma cem u cematuna
Asma haştie u huré amaéna...

Teng u xıravie wedardaene… Dısmenie wedardaene

RAE RAA TÜYA, TI KE CIRÉ WAYİR VÉJİYA

Torné Thuji

XIZIR ORUCU

Xızır Ayı; barış ayıdır. Dostluk ayıdır. Toplumsal birlikteliğin pekiştirilmesi dönemidir.

Xızır orucu, aslında bir hafta içinde tutulur. Genelde 3 gün olmasına karşın, bu husus katı kural değildir. Bir gün de tutulabilir. Hatta oruç tutmadan da diğer aktiviteler paylaşılır. Ancak bu aktivitele yaklaşık üç haftalık bir sürede gerçekleşir. Yani farklı yerleşim birimleri, farklı günlerde gerçekleştirirler.
Etkinlikler, kullandığımız takvimle Şubatın sonuna dek de devam edebilir.



TOPLUM AÇISINDAN

Herkes yeterince dinlenmiştir. Küskünlüklerin, dargınlıkların giderilmesinin tam zamanıdır. Zira ilkbahara da henüz vakit vardır.

İlkbahar gelmeden; işe, güce başlamadan; kıra çıkmadan barışın, barışıklığın sağlanması için en uygun zamandır.



Kimler arasında dargınlıklar, küskünlükler varsa rayberler tarafından saptanır, giderilmeye çalışılır.
Bu gerçekleşmez de, bazı nizalar kalmış ise, pire, mürşide bırakılır.

Bu küskünlük ve dargınlıklar, aile içinde olabilir. Büyük, küçük arasında olabilir. Hısım, akraba arasında olabilir. Konu, komşu arasında olabilir. Köyler arasında olabilir. Aşiretler arasında olabilir. Ayrı inanç ve itikattan olanlar arasında olabilir.

Ama mutlaka giderilmeleri gerekir. Düşmanlıkların sürdürülmemeleri gerekir. Kimler arasında olduğuna bakılmadan...

Zira Désım inancında ve genelde Alevilikte barışık olmadan ibadete katılınmaz. Birinde veya birilerinden küskün, dargın biri; ceme katılamaz, alınmaz.

Keza kendisine küskün ve dargın birilerinin olduğu kişiler de ceme// ibadete katılamazlar. Taa ki, gönüller hoş edilip, helallık alınıncaya kadar...

Pir ve rayverler; Xızır Ayında yolda, eldeler.
Cemde, cemaattadırlar. Toplantı ve seminerlerdeler.
Dargınlar, küskünler bir araya getirilirler, barıştırılırlar. Barış ve uyum sağlanır.

Barışmamış, kükünlüğü devam ettirenler; ceme, cemaate, ibadete
alınmaz. Kendisi ile birlikte ibadet edilmez.


İnsan kendi inancına sahip çıkarsa
Hem kensidir, hem yolunun sahibi
Bizde denir ki , kim yoldan çıkmış ise
Biline ki, Xızır da kendisine darılmıştır
-*-

Bu ay, XIZIR ayıdır. Barışın, dostluğun ayıdır.
Kurbanlar kesilir, kurbanlar paylaşılır. Miyaz pişirilir, lokmalar paylaşılır.
Hamileler, yaşlılar ve kimsesizler asla unutulmazlar, bu etkinliklerde...

Tatlı ve helva pişirilir... Tatlı ve helva barışın simgeleridirler.


Bazen Xızır’ın ne yaptığı konuşulur
Helvayı işaretlediği, incik eti aldığı olur
Xızır, hiç kimseyi hayalsiz bırakmasın
Kimse de hayalsiz, ruhsuz kalmasın


XIZIR, bizde yüce bir isimdir
Böyle bilen, böyle diyen DÊSIM’dir
Oruç ayıdır, nefisler tutulur
Darlık, yokluk bilinir
Susuz kalınır, yar elinden su içilir


Cemler u cemaatler ayı...
Barışın ve kardeşliğin ayı...
Yardımlaşmanın, dayanışmanın pekiştirildiği günlerdir.

Küslük, kötülükler kaldırılır. Düşmanlık yok edilir.

YOL; SENiN YOLUNDUR, SEN SAHİP OLURSAN...

Torné Thuji